Teatr
Neorenesansowy gmach legnickiego teatru wzniesiony został w latach 1841-1842 przez wybitnego projektanta niemieckiej architektury teatralnej XIX wieku - Carla Ferdynanda Langhansa Młodszego. W chwili otwarcia należał do najpiękniejszych i najnowocześniejszych scen Śląska. Jego wystrój i wyposażenie zachowały się do dzisiaj w stanie zbliżonym do pierwotnego. Powstał wbrew życzeniom zarządu miasta, dzięki uporowi i konsekwencji legnickich radnych, w samym rynku, tuż pod bokiem ratusza.
W 1839 roku, kiedy zarząd, który miał związane z tym miejscem plany, zlecił rozebranie sukiennic, miejscy radni zaczęli zabiegać o zgodę na postawienie w rynku teatru. Konflikt rozstrzygnęły ostatecznie władze rejencji, uznając słuszność racji i oczekiwań legniczan. Na początku 1841 roku rozpoczęto konsultacje na temat projektu budynku teatru z Carlem Ferdynandem Langhansem Jr., znanym architektem kończącym właśnie budowę Teatru Miejskiego we Wrocławiu. W kwietniu przedstawił on magistratowi swą propozycję, a atrakcyjność proponowanych rozwiązań i stosunkowo niski koszt realizacji projektu natychmiast zyskały akceptację zarządu.
Budowę teatru ukończono w ciągu niespełna dwóch lat. Na legnickim rynku stanął nowoczesny i funkcjonalny obiekt, spełniający oczekiwania zarówno artystów, jak i publiczności. Gmach teatru zdecydowanie wyróżniał się na tle pozostałej zabudowy rynku i mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów sprawiał monumentalne wrażenie. Formą i stylistyką odwoływał się do renesansowych pałaców włoskich i chlubnych tradycji miejskiego patrycjatu (bezpośredniego pierwowzoru dopatrywano się we florenckim pałacu Strozzich).
Dach budynku jest prawie niewidoczny. Masywny korpus wieńczą dwie kubiczne nadbudówki, spinające jego boki niczym spłaszczone wieże. Geometryczna regularność i proporcje tych trzech zestawionych ze sobą brył sprawiają, iż całość prezentuje się nadzwyczaj dostojnie. Cokołową partię gmachu artykułuje siedem arkadowych okien-drzwi (tzw. portfenetrów), którym odpowiada siedem półkoliście zamkniętych okien górnej kondygnacji. Ponad oknami rozmieszczono herby: Legnicy, księstwa legnickiego i Śląska. Całość wieńczy mocno wyładowany gzyms, w którego dolnej części rozmieszczono niewielkie prostokątne okienka. Drugi gzyms, dużo delikatniejszy, stanowi linię oddzielającą dolną kondygnację od górnej.
Dekorowanie i wyposażanie budynku zajęło rok. Nad wystrojem wnętrz czuwał prof. Józef Raabe z Wrocławia - członek Akademii Wiedeńskiej; dekoracje teatralne wykonał Jan Fryderyk Stock, uczeń K. W. Gropiusa, malarza teatralnego z Berlina. Wszystko było gotowe na Święta Bożego Narodzenia 1842 roku. 25 grudnia nastąpiło oficjalne otwarcie Teatru Miejskiego w Legnicy.
Do teatru wchodziło się od strony uliczki śródrynkowej, przez portal zwieńczony balkonem z balustradą. Wejście prowadziło do niewielkiej hali z szatnią dla widzów i dwiema krętymi klatkami schodowymi po bokach. Scena z widownią znajdowały się na piętrze. Przyziemie teatru przeznaczono na cele usługowo-handlowe.
Widownia - trójkondygnacyjna - miała 68 miejsc siedzących-numerowanych, reszta publiczności zazwyczaj stała. Całe audytorium - jak donosi legnicka prasa w relacjach z otwarcia teatru - mogło pomieścić 600-800 osób. Balkon pierwszego piętra, wsparty na masywnych filarach, zajmowały loże rozdzielone smukłymi korynckimi kolumnami.
Scenę poprzedzało bogato zdobione sztukateriami proscenium, którego boki akcentowały dwie nisze (loże prosceniowe) z rzeźbami Muz - Polihymnii i Talii.
W latach 1891-1893 przeprowadzono remont usprawniający funkcjonowanie sceny. Wygospodarowano miejsce na korytarze ewakuacyjne i zamontowano żelazną kurtynę, przy okazji odnowiono również widownię i doposażono maszynerię sceniczną. Kolejna gruntowna modernizacja budynku miała miejsce w latach 1938-1939. Przeniesiono wówczas wejście do teatru z ciasnej uliczki śródrynkowej na fasadę główną, od strony tzw. Małego Rynku.
W 1944 roku teatr został zamknięty, a po wejściu wojsk radzieckich - spustoszony. Na początku 1946 roku przejęli go, wraz ze Starym Ratuszem, Rosjanie. Przez następne dwadzieścia lat na legnickiej scenie grał rosyjski zespół teatralny, a widownię wypełniali radzieccy oficerowie z rodzinami. W tym czasie dokonano połączenia dwóch odrębnych dotychczas budynków: teatru i Starego Ratusza, w którym urządzono biura i garderoby. W 1965 roku cały obiekt (budynek teatru ze Starym Ratuszem) przejęli Polacy i zaczął tam funkcjonować Legnicki Dom Kultury. Dwanaście lat później powołany został do życia Teatr Dramatyczny w Legnicy. 27 listopada 1977 roku na legnickiej scenie miała miejsce pierwsza polska premiera - „Lato w Nohant” J. Iwaszkiewicza.
Obecnie jest to siedziba Teatru im. Heleny Modrzejewskiej, znanego i nagradzanego nie tylko w Legnicy.
(Oprac. na podst. tekstu „Teatr” Izy Sadurskiej-Ziątkowskiej)
