Zegar Ptasiego Śpiewu
Każdy gatunek ma swoją ulubioną porę w czasie której śpiewa. Bodźcem budzenia się ptaków śpiewających ze snu jest świt. Dla większości gatunków czas rozpoczęcia porannego śpiewania, jest utrwaloną cechą, zależną od określonego stopnia rozwidnienia się. Wraz z postępującym czasem kalendarzowym trzeba jednak skorygować czas budzenia z uwzględnieniem zmieniającego się czasu wschodu słońca.
Śpiewy ptaków od zarania dziejów były podziwiane przez ludzi. Na ogół śpiewają samce. Śpiew samca ma zadanie informacyjne. Zawiadamia inne samce, że tu gdzie śpiewa znajduje się jego terytorium, oraz informuje samice, iż jest gotowy do odbycia lęgów. Dźwięki wydawane przez ptaki służą również do porozumiewania się, „rozmów” pomiędzy członkami ptasiej rodziny czy stada, a także do przepędzania rywali. Samica po jakości śpiewu samca jest w stanie ocenić jego kondycję fizyczną, co daje jej pewność, że potencjalny partner przekaże jej potomstwu najlepsze geny. Ptaki ograniczają swój śpiew praktycznie tylko do okresu godowego. To właśnie dlatego najładniej i najaktywniej śpiewają od końca kwietnia do połowy czerwca. Głosy wydawane poza tym okresem to najczęściej głosy wabiące i ostrzegawcze, nie mające nic wspólnego ze śpiewem; co więcej, właśnie te głosy są wydawane zarówno przez samce, jak i samice. Odgłosy, służą im do powiadomienia otoczenia o zaistniałej sytuacji. Głosy alarmowe są reakcją na zagrożenie i niebezpieczeństwo, mogą być ostrzeżeniem dla piskląt czy innych członków stada, a czasem nawet dla osobników innych gatunków. Niektóre ptaki wytwarzają dźwięki bez użycia aparatu głosowego. Są to głosy instrumentalne np. klekotanie bociana, które powstaje bez udziału narządu głosu, tylko poprzez uderzenia dzioba. Tak samo bębnienie dzięcioła, polega na szybkim uderzaniu dziobem o gałąź czy pień drzewa. Do wytwarzania głosów służą również skrzydła lub pióra. Niektóre gatunki ptaków klaskają skrzydłami np. uszatka (sowa uszata). Samiec kszyka w okresie godowym krąży wysoko nad terytorium, nurkując ku ziemi, rozkłada szeroko sterówki ogona, co powoduje charakterystyczne „beczenie”.
Pamiętajmy, że 95 % gatunków „miejskich” ptaków podlega ochronie prawnej. Okres bezwzględnej ochrony przypada od początku marca do połowy października. Za zniszczenie ptasiego gniazda grozi kara grzywny, a w szczególnych warunkach kara pozbawienia wolności. Prawo nie pozwala ptaków płoszyć, niszczyć ich gniazd i form młodocianych.
Dla wielu ptaków jesteśmy nieistotnym szczegółem. Przyzwyczaiły się do naszej obecności i traktują nas jako element krajobrazu. Oczywiście proces ten nie nastąpił od razu, a wielu gatunkom akceptacja naszej bliskości zajęła dużo czasu. I tak: mamy zarówno ptasich natrętów pojawiających się jak tylko nadarzy się okazja na darmowy posiłek i mamy ptasich stoików, którzy z dystansu obserwują nasze poczynania. Zdarzają się również gatunki płochliwe, których obecność nie opodal sygnalizuje głos zaniepokojenia. Świat ptaków jest niezwykle ciekawy, obserwowanie ich dostarcza wiele wrażeń. Zapraszamy do oglądania i słuchania ptaków, które można spotkać spacerując po legnickim parku i jego najbliższej okolicy.
(Oprac. Henryka Zdziech)
